Το Εργαστήριο Σιδηροδρομικής και Μεταφορών (ΕΣΜ) ιδρύθηκε το 1962 και αποτελεί ένα Ερευνητικό Κέντρο Καινοτομίας και Αριστείας στις Επιβατικές και Εμπορευματικές Μεταφορές, με παγκόσμια αναγνώριση. Ανήκει στον Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής  της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών. Από την ίδρυσή του, το ΕΣΜ συνεισφέρει στην επιστήμη των μεταφορών μέσω πολυάριθμων ακαδημαϊκών και ερευνητικών δραστηριοτήτων.

Αποστολή

Η Αποστολή του Εργαστηρίου Σιδηροδρομικής και Μεταφορών ΕΜΠ είναι να εκπαιδεύσει επιστήμονες μηχανικούς και να πρωτοστατήσει στην έρευνα στο πεδίο των Επιβατικών και των Εμπορευματικών Μεταφορών. Οι εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες του Εργαστηρίου χαρακτηρίζονται από υψηλή καινοτομία, εξαιρετική οργάνωση και μεγάλη χρησιμότητα για την κοινωνία.

Γνωστικά Αντικείμενα

Τα βασικότερα γνωστικά αντικείμενα του Εργαστηρίου Σιδηροδρομικής και Μεταφορών ΕΜΠ συνοψίζονται στα παρακάτω:

• Τερματικές Εγκαταστάσεις και Συστήματα Εμπορευματικών Μεταφορών
• Ποσοτικές Μέθοδοι στον Σχεδιασμό και στη Λειτουργία Χερσαίων Δικτύων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς
• Σχεδιασμός και Λειτουργία Συστημάτων Εμπορευματικών Μεταφορών
• Σχεδιασμός και Λειτουργία Αεροδρομίων
• Σιδηροδρομική Τεχνική
• Βέλτιστος Σχεδιασμός Συστημάτων Αστικών Συγκοινωνιών
• Βελτιστοποίηση Σχεδιασμού Μεταφορικών Συστημάτων

Προσωπικό*

Το Εργαστήριο στελεχώνεται από 1 Καθηγητή, 1 Επίκουρο Καθηγητή, 3 Ομότιμους Καθηγητές, 1 Εργαστηριακό και Διδακτικό προσωπικό, 1 Εργαστηριακό Τεχνικό Προσωπικό, 5 Υποψήφιους Διδάκτορες και 2 Διοικητικούς Βοηθούς.

Εκπαίδευση*

Στα πλαίσια των ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου διδάσκονται:

• 2 μαθήματα κορμού της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ: «Σχεδιασμός Μεταφορικών Συστημάτων» (6ο εξάμηνο) και «Βελτιστοποίηση & Μηχανική Μάθηση» (5ο εξάμηνο).
• 6 μαθήματα προπτυχιακού επιπέδου στην κατεύθυνση του Συγκοινωνιολόγου Μηχανικού, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ: «Σιδηροδρομική Τεχνική» (8ο εξάμηνο), «Συνδυασμένες Μεταφορές-Ειδικά Συστήματα» (9ο εξάμηνο), «Σχεδιασμός Αστικών Συγκοινωνιών» (8ο εξάμηνο), «Σχεδιασμός και Διαχείριση Αεροδρομίων (συνδιδασκαλία, 9ο εξάμηνο), «Ποσοτικές Μέθοδοι στις Μεταφορές» (συνδιδασκαλία, 9ο εξάμηνο) και «Ολοκληρωμένο Θέμα Συγκοινωνιακού Σχεδιασμού» (συνδιδασκαλία, 9ο εξάμηνο).
• 2 μαθήματα μεταπτυχιακού επιπέδου: «Μεταφορές και Κυκλοφορία-Σύγχρονα Οχήματα» (συντονισμός), «Ναυτιλία και Θαλάσσιες Μεταφορές» (συνδιδασκαλία).

Επίσης, στο ΕΣΜ έχουν εκπονηθεί 18 Διδακτορικές Διατριβές και 315 Διπλωματικές Εργασίες.

*Τελευταία ανανέωση: 27 Μαρτίου 2023

Ερευνητικά Προγράμματα*

Τα μέλη του Εργαστηρίου έχουν συμμετάσχει σε 134 ερευνητικά προγράμματα χρηματοδοτούμενα είτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε σε εθνικό επίπεδο. Τα προγράμματα καλύπτουν σε βάθος το αντικείμενο του Σχεδιασμού  και της Λειτουργίας των Μεταφορικών Συστημάτων με έμφαση στις αστικές συγκοινωνίες, στη σιδηροδρομική, τις λιμενικές εγκαταστάσεις, τα αεροδρόμια, τις συνδυασμένες μεταφορές και την εφοδιαστική αλυσίδα. Τα αποτελέσματα των ερευνητικών προγραμμάτων, των διδακτορικών διατριβών και των διπλωματικών εργασιών του Εργαστηρίου έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά επιστημονικών συνεδρίων (362 επιστημονικά άρθρα στη βάση δεδομένων Scopus).

Παραδείγματα ερευνητικών προγραμμάτων ανά Γνωστικό Αντικείμενο του ΕΣΜ:

• Τερματικές Εγκαταστάσεις και Συστήματα Εμπορευματικών Μεταφορών
  • Ανάπτυξη υπηρεσίας συνδυασμένων μεταφορών στον άξονα Αθηνών – Θεσσαλονίκης (εμπορευματική σιδηροδρομική υπηρεσία iCS, σε λειτουργία από το 2012)
  • Διερεύνηση της δυνατότητας επέκτασης της εμπορευματικής σιδηροδρομικής υπηρεσίας iCS σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και τα Βαλκάνια
  • Προσομοίωση λειτουργίας λιμενικών και σιδηροδρομικών εγκαταστάσεων – Ανάπτυξη πιλοτικών τεχνολογιών φορτοεκφόρτωσης μοναδοποιημένων φορτίων και ημιρυμουλκούμενων στις συνδυασμένες μεταφορές (SIMET, IMPULSE, ITIP)
• Ποσοτικές Μέθοδοι στον Σχεδιασμό και στη Λειτουργία Χερσαίων Δικτύων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς
  • Επανασχεδιασμός των χρονοδιαγραμμάτων των γραμμών μετρό και λεωφορείων στην Αθήνα ώστε να μειωθούν οι χρόνοι αναμονής επιβατών κατά τη διάρκεια μετεπιβιβάσεων (CONDUCTOR)
  • Ανάπτυξη συστήματος βέλτιστου σχεδιασμού κεντρικών σταθμών μέσων μαζικής μεταφοράς (SUM)
• Σχεδιασμός και Λειτουργία Συστημάτων Εμπορευματικών Μεταφορών
  • Ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πληροφοριακού συστήματος ETIS για τις οδικές, σιδηροδρομικές, θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές (ETIS-AGENT, ETIS-Plus)
  • Ανάπτυξη νέων συστημάτων διακίνησης φορτίων στις σιδηροδρομικές μεταφορές (CREAM)
  • Διαχείριση στόλου βαγονιών στην Ευρώπη (F-MAN)
  • Προώθηση των πράσινων εμπορευματικών διαδρόμων στην περιοχή των Βαλκανίων (GIFT)
  • Διασύνδεση πληροφοριακών συστημάτων κοινότητας στην Αδριατική Θάλασσα (APC)
• Σχεδιασμός και Λειτουργία Αεροδρομίων
  • Έρευνα ζήτησης αερομεταφορών, ανάλυση κόστους – οφέλους για έργα επέκτασης αεροδρομίων, προσομοίωση λειτουργιών επιβατικού αεροσταθμού ελληνικών αεροδρομίων
• Σιδηροδρομική Τεχνική
  • Διερεύνηση χωρητικότητας στη γραμμή ΗΣΑΠ
  • Σύζευξη ευρωπαϊκών εμπορικών συρμών μέσω ασύρματου ελέγχου (EDIP)
• Βέλτιστος Σχεδιασμός Συστημάτων Αστικών Συγκοινωνιών
  • Δυναμικός χάρτης κυκλοφορίας της περιοχής Αθηνών, προσβάσιμος μέσω δικτύου τηλεματικής του ΕΜΠ
• Βελτιστοποίηση Σχεδιασμού Μεταφορικών Συστημάτων
  • Ανάπτυξη δικτύων τηλεματικής στις μεταφορές και δυναμικών πληροφοριακών συστημάτων υποβοήθησης κυκλοφορίας και στάθμευσης οχημάτων (QUARTET, QUARTET PLUS, FRIDA, PARCMAN, CLEOPATRA, ADEPT)
  • Ανάπτυξη πλατφόρμας χερσαίων και διατροπικών μεταφορών της ερευνητικής υποδομής ENIRISST για την υποστήριξη της έρευνας στους τομείς της ναυτιλίας, των μεταφορών και της εφοδιαστικής αλυσίδας

*Τελευταία ανανέωση: 27 Μαρτίου 2023

Εξοπλισμός

Το Εργαστήριο διαθέτει σύγχρονο υπολογιστικό, πειραματικό και μετρητικό εξοπλισμό που περιλαμβάνει:

• Μετρητές κυκλοφοριακού φόρτου
• Αισθητήρες μέτρησης καταπόνησης σιδηροτροχιάς
• Ηχόμετρα, βιντεοκάμερες και ενδοσκοπικές κάμερες
• Παλμογράφος, εργαλεία ανάπτυξης εφαρμογών με μικροελεγκτές
• Εξυπηρετητές (servers)
• Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών GIS
• Λογισμικό προσομοίωσης κυκλοφορίας σε μικροσκοπικό, μεσοσκοπικό και μακροσκοπικό επίπεδο (AIMSUN)
• Λογισμικό προσομοίωσης συστημάτων (ARENA, AnyLogic – ακαδημαϊκές άδειες)
• Λογισμικό βελτιστοποίησης (Gurobi – ακαδημαϊκή άδεια)

Στο χώρο του Εργαστηρίου υπάρχουν τα ακόλουθα εκθέματα: 1 σιδηροδρομική αλλαγή, 3 σιδηροδρομικά φορεία, διάφοροι τύποι στρωτήρων και μακέτα (προσομοίωμα) σιδηροδρομικού δικτύου με αλλαγές τροχιάς, εξοπλισμός σηματοδότησης και τμημάτων αποκλεισμού, βαγόνια.

Επιπλέον, το εργαστήριο διαθέτει λογισμικά προσομοίωσης τα οποία έχουν αναπτυχθεί ως μέρος των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου.

• Λογισμικό Σχεδιασμού και Βελτιστοποίησης:
  • σχεδιασμού δρομολόγησης ηλεκτρικών λεωφορείων
  • διαχείρισης δρομολογίων μέσων μαζικής μεταφοράς σε πραγματικό χρόνο (REFLEX)
  • έμπειρο σύστημα επιλογής προηγμένου συστήματος διακίνησης φορτίων στις συνδυασμένες σιδηροδρομικές μεταφορές (ExTip)
• Λογισμικό Προσομοίωσης:
  • λειτουργιών αεροδρομίου (χωρητικότητα διαδρόμου και υπολογισμός ποιότητας εξυπηρέτησης επιβατικού αεροσταθμού)
  • σιδηροδρομικών σταθμών διακίνησης μοναδοποιημένων φορτίων με δυνατότητα αναπαράστασης συμβατικών και πιλοτικών συστημάτων μεταφόρτωσης
  • λιμενικών εγκαταστάσεων διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων
  • λειτουργίας της γραμμής του ΗΣΑΠ στο δίκτυο Μετρό της Αθήνας
• Βάσεις Δεδομένων:
  • πλατφόρμα χερσαίων και διατροπικών μεταφορών